Phỏng là một tai nạn thường gặp, nhất là ở các nước công nghiệp. Theo một số thống kê, trong một năm cứ 100.000 dân có trên 23 người bị phỏng với lứa tuổi dưới 65, với người nhiều tuổi tỷ lệ này ít hơn nhưng cũng trên 15 người.
Tai nạn về phỏng
Có nhiều tác nhân gây phỏng. Phỏng do nhiệt hay gặp hơn cả, chiếm 84 – 94% tổng số nạn nhân bị phỏng. Không phải chỉ nhiệt độ cao mới gây phỏng mà ở độ lạnh thấp, lạnh cóng (do băng tuyết, công nghiệp lặn sâu) cũng gây tổn thương phỏng.
Các tổn thương khác thường gặp là phỏng do hóa chất: kiềm, acid,….phỏng do điện, do các tia bức xạ trong tự nhiên, công nghiệp, cũng như trong điều trị (ánh sáng tia X, tia gama, laser…).
Dù do tác nhân nào nhưng phỏng cũng đều làm rối loạn các chức phận các cơ quan và phản ứng của toàn thân. Tùy mức độ tổn thương (diện tích và độ sâu) chỗ bị phỏng và trạng thái sức khỏe của người bệnh mà bệnh diễn biến nặng nhẹ khác nhau. Tại nơi bị phỏng các mạch máu nhỏ giãn nở, tính thấm thành mạch tăng, dịch huyết tương thoát ra, thể tích máu lưu thông giảm. Bị phỏng sâu, huyết cầu dễ bị hủy. Khi phỏng sâu trên 40% diện tích cơ thể, lượng hồng cầu bị hủy tơi 30– 40% tổng số hồng cầu. Tất cả điều đó làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu gây thiếu oxy toàn cơ thể, đặc biệt ở vùng tổn thương. Mặt khác, khi bị phỏng thăng bằng kiềm toan, nước, điện giải bị rối loạn, giảm khả năng co bóp của tim… Nếu không được cứu chữa kịp thời, những rối loạn trên như một vòng luẩn quẩn tiến triển ngày càng nặng thêm, gây sốc và từ sốc nhẹ chuyển thành sốc nặng.
Bệnh nhân bỏng trước khi điều trị bằng oxy cao áp
Oxy cao áp trong điều trị phỏng
Oxy cao áp (OXCA) là phương pháp có nhiều ưu việt trong điều trị phỏng. Thiếu oxy, bệnh nhiều khi nặng nề không chỉ trong giai đoạn sốc mà cả các giai đoạn sau của bệnh. Khi bị bỏng, sự cung cấp oxy giảm thiểu nhưng nhu cầu sử dụng oxy của cơ thể lại tăng. OXCA cung cấp đủ oxy cho cơ thể nhanh chóng và làm tăng hiệu quả sử dụng oxy trong trao đổi chất.
Bệnh nhân bỏng sau khi điều trị bằng oxy cao áp tại Viện Y Học Biển
OXCA tham gia giải quyết nhiều khâu bệnh sinh lý khác: làm co mạch giảm tính thấm thành mạch, chống mất huyết tương, nước và điện giải. Sau vài giờ điều trị OXCA, cảm nhận đầu tiên dễ thấy là da ở vùng tổn thương giảm tiết dịch, dần khô lại. Qua hệ thống đệm Hb – HbO2 và hệ đệm carbonat, OXCA tham gia tích cực giữ thăng bằng kiềm toan cho cơ thể.
Khi bị phỏng, da – hàng rào bảo vệ của cơ thể – bị tổn thương, vi trùng dễ xâm nhập vào cơ thể gây nhiễm trùng tại chỗ, nhiễm trùng toàn thân nhiều khi gây nhiễm trùng huyết. OXCA kích thích hệ thống miễn dịch, chống nhiễm trùng nhất là vi trùng kỵ khí. Nó còn có tác dụng làm giảm tắc các mạch máu nhỏ hay gặp trong phỏng, giúp các mauomạch mới hình thành nhanh, tổ chức hạt phát triển, da nhanh hồi phục, các mảnh ghép da dễ “ đậu”, kết quả phẫu thuật tạo hình tốt hơn.
Ngoài bỏng, Oxy cao áp hỗ trợ trị bệnh tiểu đường và mang lại nhiều tích cực trong tiến triển bệnh.
Trung tâm oxy cao áp TP. HCM đã và đang điều trị bệnh nhân phỏng. Kết quả điều trị phỏng trong nước và nước ngoài cho thấy OXCA là phương pháp điều trị phối hợp thích hợp, nhiều ưu việt trong điều trị phỏng. Theo số liệu của Nga, điều trị OXCA cho 43 bệnh nhân phỏng độ 2, 3 hơn 50% diện tích cơ thể. Sáu bệnh nhân hầu như phỏng 100% diện tích cơ thể bị tử vong, còn lại đều khỏi. Tại Mỹ, điều trị OXCA bằng hệ thống oxy cao áp đã giảm tỷ lệ tử vong 50%.